Deze
dagen is er op Al Jazeera een animatie-documentaire te zien over een groepje Palestijnen
uit het christelijk-Arabische dorpje Beit Sahour (Westbank), dat tijdens de
eerste intifada een clandestiene
zuivelboerderij wilde opzetten om de afhankelijkheid van Israëlische producten
te doorbreken. (1) Ze wilden zelfvoorzienend zijn, om op die manier een verzet
van onderaf te organiseren tegen de bezetting van hun gebied door het Israëlische
leger. Ze smokkelden achttien koeien, die ze hadden gekocht van een Kibboets,
hun dorpje in en produceerden spoedig hun eigen melk. De Israëlische
autoriteiten die het gebied controleerden kregen hier lucht van en wilden de
boerderij met achttien koeien verbieden (als militaire maatregel wegens ‘bedreiging
van de staatsveiligheid’) en vanaf dat moment werden de koeien naar verschillende
schuilplaatsen versleept om deze daad van burgerlijk verzet vol te kunnen houden.
Het hele avontuur kende echter een vroegtijdig einde, toen op hoger politiek niveau
roet in het eten werd gegooid, door de ondertekening van de Oslo-akkoorden tussen
Israël en de PLO.
Jacht op de ‘terroristen’
Wat
bij de animatie-docu het meest opvalt, en wat het hele verhaal bijna komisch
maakt, is dat er vanwege de ‘staatsveiligheid van Israel’ op zeker moment een
klopjacht werd geopend op de achttien koeien, door honderden Israëlische soldaten
die in het dorp alle huizen langs gingen met foto’s van elke afzonderlijke koe
(met oormerknummer) alsof het om gezochte terroristen ging. De logica van de Israëlische
bezorgdheid over het initiatief voor deze zuivelboerderij op Palestijns
grondgebied strekte zich uiteraard verder uit dan het onmiddellijke gevaar van
een kudde koeien, die zo klein was dat er nog niet eens een deel van de
dorpsbevolking mee in haar behoeften kon worden voorzien. De angst zal vooral
gezeten hebben in de precedentwerking, de mogelijkheid dat het initiatief zich overal
op de Westelijke Jordaanoever en Gaza zou verspreiden, om op die manier een economische
emancipatie teweeg te brengen onder de Palestijnse bevolking. Vanuit
militair-strategisch oogpunt zou dat betekenen dat er met de inkomsten van de zuivelproducten
(en mogelijk aanvullende initiatieven) wapens hadden kunnen worden gekocht die
tegen Israël konden worden ingezet. Het is misschien vergezocht bij deze vorm
van vreedzaam verzet, maar in een staat van permanente vijandigheid over en
weer, gaan mensen op alle slakken zout leggen en zien ze overal een bedreiging
in.
Commentaren op Al
Jazeera
Wat
dat betreft spreken de diverse commentaren onder de documentaire op de site van
Al Jazeera boekdelen, waar de harde beschuldigingen van Israëli’s, Amerikanen
en Palestijnen over de verderfelijkheid van joden dan wel Palestijnen weinig ruimte laten voor een genuanceerde
blik, of zelfs een inhoudelijke beoordeling van de film. In mijn beleving is de
documentaire niet perse anti-Israël (2) of in het voordeel van de Palestijnse
zaak. Het gaat eerder over een klein stukje geschiedenis op lokaal niveau, dat
zich onttrekt aan het grote nieuws dat wereldwijd de media haalt. Het verhaal
gaat niet over neergeschoten Palestijnse kinderen of willekeurig neergestoken joodse
mensen die regelmatig de voorpagina’s halen, maar over mensen in bezet gebied die
probeerden op een intelligente manier hun levenssituatie te verbeteren en te
laten zien dat ze tot meer in staat waren dan stenen gooien of raketten afschieten
op burgerdoelen. De meesten in de groep verzetsplegers waren student en kregen
naderhand verantwoordelijke functies. Het was een goed initiatief, maar het
mislukte door het tijdelijke succes van de Oslo-akkoorden, dat naar de
opvatting van deze groep veel te vroeg kwam, omdat er nog niets was opgebouwd
door de Palestijnen zelf.
Israëlische
verlammingspolitiek
In
de commentaren onder de documentaire op Al Jazeera wordt er vooral op de man
gespeeld en heeft niemand oog voor de menselijke maat in het hele verhaal. Een
joodse man noemt Palestina de ‘kanker’ van het Midden Oosten en een Arabische
commentator vertelt dat de ‘zionisten’ soms christenen neerschieten, om daar de
moslims de schuld van te kunnen geven. Iemand benoemt het ‘hersenspoelen van
Palestijnse kinderen’ (wat inderdaad gebeurt), en een ander heeft het over de
joden als ‘kinderen van Satan’ die systematisch proberen de Palestijnse economie
en infrastructuur te saboteren, om ze zodoende te dwingen hun land op te geven
en ze afhankelijk te houden van Israël. Ook dit laatste kan (los van de
verwerpelijke kwalificatie) niet worden ontkend, want het is al vaker aangetoond in verschillende westerse media dat de Palestijnen de mogelijkheid tot zelfontwikkeling
wordt ontnomen (om politieke en militair-strategische redenen, maar het
menselijk drama en de vernedering zijn er niet minder om). Hoewel ik zelf het
bestaan van de staat Israël altijd zal verdedigen, ben ik geen grote fan van
het huidige Israëlische beleid, omdat ik geloof dat het op langere termijn contraproductief is. Een onderontwikkeld volk is naar mijn idee juist het gevaarlijkst,
want de wil om zelfstandig te worden zal nooit verdwijnen. Het alternatief voor
duurzame ontwikkeling zal altijd terreur zijn en religie (islam) zal daarin een
motiverende en legitimerende rol spelen. Met een verlammingspolitiek richting
de Palestijnen door Israël, zullen de islamisten van Hamas er vooral garen bij
spinnen.
Ik
heb geen pasklare oplossingen voor de problemen in deze regio, maar het is soms
goed om kennis te nemen van verhalen die zich op micro-niveau afspelen, los van
de internationale economische, politieke en militaire belangen die er een rol
spelen. De ‘achttien koeien’ hebben mij in ieder geval laten zien dat niet alle
Palestijnen gehersenspoelde Jodenhaters zijn die uit zijn op de vernietiging
van de staat Israël, zoals nog steeds vastgelegd in het manifest van Hamas. Er
zijn ook mensen die van onderaf zichzelf en hun volk proberen te emanciperen
met een opbouwende manier van verzet plegen, ook al wordt dat helaas afgestraft
in het licht van de bredere politieke context. De vraag is wat er zou zijn
gebeurd als er geen kunstmatige vrede van bovenaf aan de Israëli’s en
Palestijnen was opgelegd, maar de natuurlijke ontwikkeling van verzelfstandiging
van het Palestijnse volk van binnenuit langer was volgehouden. Dan was er zeker
meer sympathie gekomen voor de Palestijnse zaak, vanuit het Westen en vanuit Israël
zelf, dan door de zoveelste raketaanval.
Sven Snijer
(1)Documentaire
–‘The Wanted 18’ http://www.aljazeera.com/programmes/specialseries/2016/03/wanted-18-palestine-israel-intifada-160316111349132.html
(2)De
Israëlische autoriteiten meenden kennelijk dat dit wel het geval was, toen de
Palestijnse regisseur van de film, Amer Shomali, een visum werd geweigerd voor
de Verenigde Staten waar de film vertoond zou worden op het Human Rights Watch International
Film Festival in New York City.
