zaterdag 17 maart 2018

Marseille en La Casa de Papel - een review

Er zijn twee Neftlix-series met ingewikkelde intriges die me de laatste tijd bezighouden die enigszins met elkaar te vergelijken zijn. Het Spaanse ‘La Casa de Papel’ en het Franse ‘Marseille’ met in de hoofdrol Gerard Depardieu als burgemeester van die stad. Marseille heeft als rode draad de typisch Franse freudiaanse obsessie met de vadermoord om de moeder te ‘bezitten’ die speelt tussen de burgemeester Robert Taro en zijn beoogde opvolger Lucas Barrès. Taro is de robuuste burgemeester vol zelfvertrouwen die in toenemende mate twijfels begint te ontwikkelen over zichzelf, omdat hij al twintig jaar burgemeester is van zijn stad en wat vastgeroest is geraakt, zowel in zijn werk als in zijn privéleven. Zijn protegé Barres is door hem naar voren geschoven als de beste burgemeesterskandidaat, maar die verraadt hem op het laatste moment bij een belangrijke stemming, waardoor Taro zich gedwongen voelt zichzelf alsnog voor een extra termijn verkiesbaar te stellen. Barrès maakt zichzelf wijs dat hij zijn daad van verraad kan rechtvaardigen door zichzelf voor te houden dat hij het deed in het belang van Marseille, maar tegelijkertijd beseft hij dat er ook sterke persoonlijke motieven spelen. Hij wil de burgemeester, die hem al die tijd als een vader begeleidt heeft naar de top, niet alleen overmeesteren door hem politiek te verslaan, maar hij wil hem alles afnemen wat hem lief is. Zijn vrouw, zijn dochter, zijn minnares en in overdrachtelijke zin ‘zijn’ stad Marseille die eveneens in vrouwelijke termen beschreven wordt. 

'Politieke idealen'

De serie komt aanvankelijk niet heel sympathiek over, omdat de hoofdpersonen bijna allemaal zelfzuchtige motieven hebben bij hun handelen en vrijwel niemand wil het goede wil doen omwille van het goede zelf. Politieke idealen worden meer dan eens gecompromitteerd voor behoud of versterking van de eigen positie en persoonlijke en intieme relaties worden aan de lopende band misbruikt voor politieke doeleinden. De thema’s van trouw, ambitie, verraad, vergeving, dood, liefde en lijkenpikkerij volgen elkaar snel op, maar de verscheidenheid aan emoties die de hoofdrolspelers laten zien zijn zelden oprecht en vaak vermengd met bijbedoelingen. Ze zijn bezwaard door een geheim of een nog niet verwerkte pijn uit het verleden en staan ten dienste van de verhaallijn zonder dat de kijker meer inzicht krijgt in de karakters zelf. Extra verwarrend daarbij is dat de hoofdpersonen in hun houding vaak uitgesproken ambivalent zijn, waardoor een moment van oprechtheid door een kleine afwijzing of teleurstelling als snel weer omslaat in overlevingsgedrag.  

La Casa de Papel

In de serie La Casa de Papel, die gaat over de gijzeling van het instituut (plus medewerkers) waar het Spaanse geld wordt gedrukt leren we de hoofdpersonen beter kennen. Zelfs op zo’n intiem niveau dat we sommigen van de overvallers sympathiek beginnen te vinden naarmate de afleveringen elkaar opvolgen en sommige van de slachtoffers ronduit onsympathiek, waardoor het lijkt alsof enkelen van hen voor hun gemankeerde ethiek hun terechte straf ondergaan door middel van de gijzeling. De nadruk ligt hier meer op de portretten van de deelnemers en de uitdieping van hun karakters dan op het verloop van de gijzeling, hoewel die als een ‘aorta’ zachtjes blijft doorlopen op de achtergrond onder leiding van de ‘Professor’, het wat zonderlinge genie die het hele plan heeft uitgedacht. Hij is de enige die niet in het bezette gebouw zelf aanwezig is, maar zijn handlangers via een geheim communicatiekanaal voorziet van alle nodige informatie betreffende de autoriteiten, de politie en het te volgen plan. 

El Profesor

Alle pogingen die de overheidsdiensten doen om aan de gijzeling een einde te maken zijn al van tevoren door hem doorzien, maar door een aantal niet ingecalculeerde gebeurtenissen die hij beleeft in de ‘buitenwereld’ komt de operatie meerdere malen in gevaar. Vooral zijn liefdesrelatie met het vrouwelijke hoofd van de politie, die geen idee heeft dat ze slaapt met degene met wie ze dagelijks de onderhandelingsgesprekken voert vanuit haar politiepost (stemvervorming) is een zenuwslopend element in de serie. Het verhaal is zo spannend en ingenieus in elkaar gezet dat je je als kijker zonder moeite zou kunnen verliezen in de persoonlijke verhoudingen tussen de hoofdrolspelers. De relatie tussen de gijzelaars onderling, de gijzelnemers en het meest interessant, tussen de gijzelaars en gijzelnemers. De emoties zijn rauw maar ondubbelzinnig en laten onder het masker van hardheid en doelgerichtheid bij de gijzelnemers af en toe een persoonlijke betrokkenheid zien die hen tot echte mensen maakt. Mensen die weliswaar met illegale middelen hun doel willen bereiken, maar niet ten koste van alles. Ze zijn professioneel met elkaar verbonden en vertrouwen elkaar alleen binnen het kader van de missie. Daarbuiten zijn het verschillende personen met verschillende waardesystemen en dat wordt steeds duidelijker naarmate het verhaal zich ontvouwt.

House of Cards

Waar Marseille het voordeel heeft van de schitterende beelden van de oude stad en het havengebied, vaak van bovenaf gefilmd als je op de heuveltop langs de spits van de Notredame de la Garde uitkijkt over de wijde omgeving, heeft La Casa de Papel de hoofdrolspelers als het landschap en de ruimte waar de kijker zich in bevindt. Het verhaal van Marseille is spannend genoeg om te blijven volgen (door de nodige seks en geweld ondersteund) maar krijgt niet die diepere laag die ‘La Casa’ wel heeft, die maakt dat je als kijker je eigen waardesysteem nog eens gaat onderzoeken. Goed en kwaad worden in Marseille niet op zijn kop gezet, hoewel er momenten zijn dat je wordt ontroerd. Bijvoorbeeld als Barrès in het heetst van de verkiezingsstrijd toch nog zijn vaderfiguur en tegenstander Robert Taro komt opzoeken in het ziekenhuis als deze een hartaanval heeft gehad. Maar het pragmatisch aspect van zijn handelen blijft de boventoon voeren, waardoor het niet helemaal duidelijk is of de getoonde emoties een moment van zwakte zijn of het ware gevoel dat snel weer wordt weggestopt. Ik blijf de serie volgen maar met enige reserve, omdat Marseille in wezen hetzelfde gebrek heeft als House of Cards dat eveneens over het politieke spel gaat dat de machthebbers met elkaar spelen. De intriges lijken vaak wel een eigen leven te leiden in plaats van een element te zijn in het leven van waardevaste hoofdpersonen. Bij House of Cards ben ik in het tweede seizoen afgehaakt omdat het kunstje me na verloop van tijd begon te vervelen. Marseille kan me nog verrassen, maar ik hoop op iets meer volume bij de hoofdpersonen in de komende afleveringen, zodat politiek niet het enige leidmotief blijft. La Casa de Papel heeft voor mij nu al een legendarische status door de veelzijdigheid van de karakters, de geloofwaardigheid van de relaties en de onverwachte uitwerking van gevoelens in noodsituaties. Dit alles perfect ingepast in een verhaal dat ondanks de trage afwikkeling spannend blijft tot het eind. Ik kan niet wachten tot april.

Sven Snijer